Εισήγηση στην εκδήλωση για την ΟΛΙΚΗ ΑΡΝΗΣΗ ΣΤΡΑΤΕΥΣΗΣ
31 Γενάρη 2015 στον αυτοδιαχειριζόμενο χώρο «Επί τα πρόσω» (Πάτρα)
από την Αναρχική Συλλογικότητα
για την Μαχητική Προλεταριακή Ανασυγκρότηση
Ποιός ο ρόλος του στρατού σε σχέση με τη συγκυρία
και η διάχυσή του στην καθημερινότητα.
Το γραπτό μέρος της εισήγησης της συλλογικότητάς μας θα είναι ιδιαιτέρως τετριμμένο. Διότι αναλάβαμε να μιλήσουμε για εκείνον τον μηχανισμό/ θεσμό εξουσίας που αποτελεί διαχρονικά το αρχετυπικότερο υπόβαθρο της κυριαρχίας. Οι διακλαδώσεις της διαρκούς εισβολής της στρατοκρατίας μέσα στον κοινωνικό βίο έχουν περιγραφεί και αναλυθεί πλειστάκις από διαφορετικά σημεία ανταγωνιστικής θεώρησης. Ίσως να μην υπάρχει κάποια αδιόρατη πτυχή της συστημικής πραγματικότητας του στρατού για να προσθέσουμε σε όσα η αναρχική αντίληψη έχει ανά καιρούς καταδείξει. Ωστόσο, αν θέλουμε να συμβάλλουμε δραστικά στην κατάρρευση ενός συγκεκριμένου τυραννικού θεσμού, απαιτείται να μην χάνουμε από το βλέμμα μας το σύνολο των συνθηκών που τον στηρίζουν. Το ζητούμενο δεν είναι η καταγγελία, ούτε μια διακήρυξη ελευθεριακών αρχών απέναντι στο απαράδεκτο της στρατοκρατίας, αλλά η κατανόηση των ταξικών κινήτρων και των κοινωνικών αδυναμιών που την συντηρούν και την ανανεώνουν. Οπότε, ας ξαναπιάσουμε το θέμα στρατός συνοψίζοντας την δομική συμμετοχή του στην διακρατική κυριαρχία για την τρέχουσα συγκυρία.
Ακολουθούμε μια συνθετική προσέγγιση που συνδέει τον ειδικό ρόλο του στρατού στην θωράκιση του κράτους, με την πολύτροπη συμμετοχή του στην αναπαραγωγή της ταξικής κυριαρχίας. Όπως θα φανεί από τα σημεία που θα θίξουμε, ο στρατός έχει μια πολύμορφη λειτουργικότητα μέσα στο σύνολο των δομών συσσώρευσης εξουσίας. Η αποτροπή και η καταστολή της απώλειας του ταξικού ελέγχου αποτελούν θεμελιακές προϋποθέσεις της κρατικής κυριαρχίας. Η ασφάλεια του κράτους συνιστά την κύρια αποστολή του στρατού, ιστορικά και συγχρονικά. Οι τρόποι με τους οποίους συγκροτείται και δρα ο στρατός καθημερινά γι’ αυτόν τον σκοπό, συμπυκνώνουν στον μέγιστο βαθμό τον σημερινό πολιτισμικό πυρήνα της κυριαρχίας. Η κυβερνητική μεθοδολογία, η τεχνολογία, η οικονομία και η ιδεολογία του παρόντος καθεστώτος διατρέχουν τους αρμούς της στρατοκρατίας. Γενικότερα, οι εξελικτικές αιχμές της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής σχέσεων, βρίσκουν στον στρατό, στην πιο συγκεντρωτική και καταστροφική δομή εξουσίας, το καταλληλότερο πεδίο εφαρμογής τους.
Ξεκινώντας με τα βασικά: Η ύπαρξη του στρατού σημαίνει την δυνατότητα άμεσης και απεριόριστης ένοπλης βίας. Οι πολεμικές αποφάσεις των στρατοκρατών υπάγονται σε όρους σκοπιμότητας, μα ποτέ σε ηθικούς όρους. Η δυνατότητα έχει διττή λειτουργία˙ ανά πάσα στιγμή μπορεί να εφαρμοστεί κι εφαρμόζεται, αφενός. Αφετέρου, προβάλλεται κι εγγράφεται στην κοινή συνείδηση την κάθε στιγμή. Αρκεί η έστω συμβολική παρουσία του στρατού μέσα στην κοινωνική καθημερινότητα για να θεμελιώνεται η έσχατη κρατική τρομοκρατία και το δέος μπροστά στην απροσπέλαστη μηχανή ισχύος. Ο στρατός προσωποποιεί ταυτόχρονα την απαγορευμένη αγριότητα που το κράτος επιτρέπει αποκλειστικά στον εαυτό του, το ριζικότερο ταμπού των καταπιεσμένων και ταυτόχρονα, τον υπερφυσικό αντικατοπτρισμό της κοινής αδυναμίας, το κυρίαρχο τοτέμ. Γι’ αυτό και οι φασίστες τον υμνούν ως ύψιστο ιερό.
Έτσι, η στρατοκρατία οριοθετεί και διαποτίζει την σχέση κράτους και κοινωνίας κι επιπλέον, διαμορφώνει το φοβικό υπόστρωμα και τον πατερναλισμό που δρώντας αλληλεπάλληλα αναμεταξύ τους φυλακίζουν το κοινωνικό γίγνεσθαι.
Αφού αναφερθήκαμε στην καταγωγική συνάφεια κράτους και στρατοκρατίας, ας επισημάνουμε ότι ο στρατός εκφράζει διαχρονικά την απόρροια της καταναγκαστικής εργασίας από την ένοπλη εξουσία. Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα δούλοι γινόντουσαν οι αιχμάλωτοι του πολέμου. Σήμερα, η καταναγκαστική εργασία επιβάλεται στους στρατεύσιμους, στους κληρωτούς και στους μισθοφόρους μέσω τιμωρητικών κανόνων. Και βέβαια, ο ελληνικός στρατός δεν έχει πάψει να επεμβαίνει για την καταστολή απεργιών. Οι φαντάροι που κουβαλάνε τα σκουπίδια των πόλεων, αλλά και οι επιστρατευμένοι ναυτεργάτες, σιδηροδρομικοί και καθηγητές μας υπενθυμίζουν ότι τα κάτεργα της μισθωτής σκλαβιάς τα φρουρούν οι σιδηροί νόμοι της στρατοκρατίας.
Εστιάζοντας τώρα στην συναρμογή του στρατού με την κεφαλαιοκρατική κυριαρχία, ας αναφερθούμε πρώτα στην συμμετοχή του συγκεκριμένου θεσμού στην σπείρα της παραγωγής αναγκών και εμπορευμάτων και συσσώρευσης εξουσίας. Ο στρατός και μόνο που υπάρχει παράγει τεχνητές ανάγκες, σπρώχνει τον ανταγωνισμό των εξοπλισμών, κάνει μαζική κατανάλωση προϊόντων και μεταφέρει κρατικά κεφάλαια στα τραστ της βαριάς βιομηχανίας και των επιχειρήσεων τεχνολογίας αιχμής. Η στρατοκρατία πρωτίστως παράγει ανασφάλεια και αναλαμβάνει ως φορέας της εγγενούς κρατικής αυθαιρεσίας να παρέχει ασφάλεια. Η ετοιμοπόλεμη κατάσταση των ένοπλων δυνάμεων του κράτους εκφράζει την μεταποίηση πρωτογενών υλικών, το κυριότερο απ’ τα οποία αποτελεί η ανθρώπινη εργασία, σε σχέση βαθύμενης κυριαρχίας και εντεινόμενης εκμετάλλευσης. Τα όπλα μεσολαβούν σ’ αυτήν την διεργασία και αντικειμενικοποιούν την ισχύ της.
Ο διακρατικός ανταγωνισμός, οι συνοριακές επικράτειες και οι στρατοί που τις περιχαρακώνουν, τρέφοντας μια διάλληλη ανασφάλεια συντηρούν τον σοβινισμό και προσφέρουν διαρκώς παρελκύσεις για την εκτόνωση της ταξικής οργής και προσχήματα για την καταστολή των «εσωτερικών εχθρών».
Ο πόλεμος των εξουσιών αναλώνει εργατικό πλεόνασμα και καταστρέφει κοινωνικό υλικό και παγιωμένη υπεραξία, δίνοντας έδαφος στην επανεκκίνηση διαδικασιών εκμετάλλευσης.
Το ΝΑΤΟ και οι ευρωπαϊκοί σχηματισμοί ασφάλειας διεξάγουν έναν ακατάπαυστο ταξικό πόλεμο για την διατήρηση της παγκόσμιας κυριαρχίας. Αντιανταρτοπόλεμος και φονικές επιχειρήσεις πειθάρχησης, ψυχολογικός πόλεμος και στρατιωτική προπαγάνδα, αποσταθεροποίηση καθεστώτων και υποδαύλιση θρησκευτικών κι εθνοτικών συγκρούσεων, μάχη σε αστικό πεδίο και καταστολή πλήθους, πρόκληση ανθρωπιστικών καταστροφών και βιοπολιτικός έλεγχος, είναι όψεις της στρατοκρατικής πολιτικής οικονομίας που εφαρμόζει το κεφάλαιο πάνω στις κοινωνίες. Τα πιο στυγνά μαζικά εγκλήματα κρύβονται πίσω από τις ιδρυτικές αξίες της αστικής τάξης (ελεύθερη αγορά και δημοκρατία), την πολυπολιτισμικότητα που επικαλύπτει τον παραδοσιακό λευκό ρατσισμό και την «αντιτρομοκρατία», που αντιστρέφει την εννοιολόγηση της κρατικής τυραννίας,
Η στρατοκρατική οργάνωση και πρακτική μεθοδολογία απλώνεται από τα κέντρα της πολεμικής βιομηχανίας μέχρι τις γειτονιές και τις υπαίθρους της καπιταλιστικής περιφέρειας. Από μια τέτοια οπτική η αστυνομία και η μαζική ποινικοποίηση και φυλάκιση των καταπιεζόμενων αποτελούν κλασματοποιήσεις της στρατοκρατικής εξουσίας πάνω και ενάντια στο κοινωνικό έδαφος. Η περικύκλωση των συγκεντρώσεων από ειδικές αστυνομικές δυνάμεις και η μαζική χρήση χημικών όπλων και μηχανοκίνητων μονάδων, όπως η «δέλτα» και οι αύρες, για την διάλυση κινητοποιήσεων και την τρομοκράτηση όλων των καταπιεζόμενων έχουν μονιμοποιήσει ένα καθεστώς άγριας στρατιωτικής βίας πάνω στους αγωνιζόμενους. Το σάρωμα των πόλεων από ένοπλες περιπολίες και μπλόκα απλώνει την στρατιωτική κατοχή μέσα στην καθημερινότητα. Οι καθημερινές αστυνομικές δολοφονίες στις ΗΠΑ είναι η αιχμή ενός διαρκούς ολοκληρωτικού πολέμου. Παραθέτουμε ένα σχετικό απόσπασμα από ένα κείμενο που είχε δημοσιεύσει ο σύντροφος Δημήτρης Χατζηβασιλειάδης το 2011, μετά την αποφυλάκισή του:
« Ο αστικός κόσμος έχει χτιστεί ως ο τόπος της καθολικής εξαίρεσης από οποιαδήποτε αυτονομία, αφού ιστορικά η βιομηχανία και η αστυνομία παρήχθησαν αλληλένδετα. Πόλη-μηχανή και πόλη-φρούριο ταυτίζονται και από δομική και από εξελικτική σκοπιά. Η επικράτηση του στρατού πάνω στις κοινωνίες θεμελιώνει την κρατική κυριαρχία. Η αποικειοποίηση συνοδεύεται από μια ειδική στρατιωτική οργάνωση και πρακτική, την χωροφυλακή. Η καθολικοποίηση της φυλακής ξεκινάει από την εγκατάσταση των κρατικών όπλων στον γενικό χώρο. Η παραγωγή του αστικού κόσμου συνοδεύεται από μια νέα ειδική στρατιωτική οργάνωση και πρακτική, την αστυνομία. Εδώ πλέον ο χώρος ελέγχου δομείται πάνω στους άξονες που επιδεικνύουν διά των όπλων οι συναρμογές εντολών. Η ανάπτυξη της μηχανής στηρίζεται στην υπερπαραγωγή νόμων, διαταγμάτων, κανόνων και οδηγιών. Στην πολιτισμική φάση όπου ο τεχνητός κόσμος γίνεται καθολική φυλακή, εξαπλώνεται και το ειδικό καθεστώς απόλυτης εξαίρεσης από την ελευθερία, ο θεσμός της φυλακής. »
Στον ελλαδικό χώρο, η χωροφυλακή ιδρύθηκε από τον Όθωνα και σε όλα τα χρόνια μέχρι το 1984, οπότε συγχωνεύθηκε με την αστυνομία, είχε την πρώτη θέση στην καταπίεση και την καταστολή. Στις δικτατορίες, στη ναζιστική κατοχή και στην εθνικιστική αντεπανάσταση που ονομάστηκε «εμφύλιος», η χωροφυλακή ήταν φασιστική κοιτίδα. Ωστόσο, ο στρατός όχι μόνο δεν υπήρξε αμέτοχος στην ταξική τρομοκρατία του ελληνικού κράτους, αλλά αντιθέτως, επενέβαινε πάνοπλος οποτεδήποτε το απαιτούσαν οι περιστάσεις.
Η δομική μετάβαση του στρατοκρατικού ελέγχου από τον στρατό στην αστυνομία δεν είναι μονόδρομη. Ο στρατός εισβάλει σε πόλεις και χωριά όποτε κινδυνεύει να αμφισβητηθεί το αποκλειστικό δικαίωμα του κράτους στην ένοπλη άμυνα. Τα πρόσφατα παραδείγματα πολλά: Στο Μεξικό, στην Τσιάπας από το 1994, στην εξέγερση της Οαχάκα το 2006 και πρόσφατα στην Γκερέρο. Στην Αίγυπτο σήμερα, σε όλο τον κόσμο ενάντια στις εξεγέρσεις και σε όλη την Μέση Ανατολή διαρκώς. Η εθνοφυλακή των ΗΠΑ, όχι μόνο ενάντια σε εξεγέρσεις, αλλά και σε κάθε κρίσιμη κατάσταση (πχ φυσικές καταστροφές), για να διατηρήσει τον θανατηφόρο κρατικό έλεγχο. Στην δυτική Ευρώπη, με την επίφαση της «αντιτρομοκρατίας». Σήμερα στην Γαλλία και πριν μερικά χρόνια στην Ιταλία. Οι εκκρηκτικές αντιθέσεις της καπιταλιστικής επέλασης αποκαλύπτουν το καθαρά πολεμικό υπέδαφος του κοινωνικού ανταγωνισμού, παρότι ο ταξικός χαρακτήρας του κατά κύριο λόγο επικαλύπτεται από εξουσιαστικά πολιτισμικά προσωπεία που φυγοκεντρίζουν και κατακερματίζουν την προλεταριακή πάλη.
Αρκετά κράτη αστυνομεύουν την ενδοχώρα τους σε μόνιμη βάση με χωροφυλακές, όπως οι carabinieri στην Ιταλία, η guardia civil («πολιτοφυλακή», μεταφράζοντας αυτολεξεί) στην Ισπανία και την χώρα των Βάσκων, που έχει και την ευθύνη των ισπανικών φυλακών, η gendarmerie nationale στην Γαλλία, που αναλαμβάνει την μαζική καταστολή και δολοφόνησε πριν λίγους μήνες έναν διαδηλωτή, τον Remi Fraisse και η türk jandarması, που βρίσκεται επί δεκαετίες στην πρώτη γραμμή των αντεπαναστατικών και αντιαντάρτικων επιχειρήσεων μέσα στην Τουρκία και το Κουρδιστάν. Πρόκειται για αμιγώς στρατιωτικές οργανώσεις, με πρότυπο την στρατονομία. Άλλωστε, ορισμένες έχουν και την ευθύνη της στρατονόμησης. Ας θυμίσουμε εδώ, ότι τα ες/ες ήταν η στρατονομία του γερμανικού στρατού και το εάτ-εσά ήταν το ειδικό ανακριτικό τμήμα της ελληνικής στρατιωτικής αστυνομίας στην δικτατορία.
Αφού αναφερθήκαμε σε στρατιωτικούς μηχανισμούς καταστολής που στελεχώνονται από μόνιμους επαγγελματίες, ας σταθούμε λίγο στους μετασχηματισμούς που έχουν γίνει από τότε που ξεκίνησε η πρόσληψη χαμηλόβαθμων μισθοφόρων (πενταετείς, μονιμοποιήσιμοι) στον ελληνικό στρατό. Η εργασιακή πρόσδεση ενός μεγάλου μέρους της μαζικής βάσης του στρατού στον ίδιο τον θεσμό είχε αποτελέσματα που ξεπερνούν τα συρματοπλέγματα των στρατοπέδων. Η κατάρτηση των ειδικών μονάδων σε καθήκοντα επιβολής τάξης, μαζικής καταστολής, αντιαντάρτικου και αντιεξέγερσης, αναπτύχθηκε εντατικά, αλλά αυτή είναι μόνο μια επιμέρους τεχνική συνέπεια του νέου οργανωτικού πλαισίου. Η βαθιά αλλαγή βρίσκεται στην ταξική συναρμογή ενός κομματιού του πληθυσμού με την στρατοκρατία. Υπάρχουν περιοχές της χώρας όπου σχεδόν κάθε σόι έχει έναν μισθοφόρο. Μια νέα ταξική διαστρωμάτωση έχει προστεθεί στον κρατικό μηχανισμό. Μάλιστα, οι όροι εξάρτησής της από την κρατική κυριαρχία την καθιστούν ακραία συντηρητική.
Η εμπορευματοποίηση της θητείας, αντί να αποδυναμώσει τις εθνικιστικές παραδόσεις στον στρατό και στην κοινωνία, όπως ίσως πίστευαν ορισμένοι σύντροφοι πριν δυο δεκαετίες, μάλλον συνέδραμε τις πολιτικές εκφασισμού. Ο εθνικισμός δεν έχει υποχωρήσει στον στρατό, αλλά αντιθέτως, αποκτά νέες ταξικές αγκυρώσεις. Η αγορά μεσολαβεί στην εξαντικειμενίκευση της αστικής ιδεολογίας και του εθνικισμού ως πολεμικής έκφανσης της αστικής ιδεολογίας.
Το ζητούμενο από μια επαναστατική προλεταριακή σκοπιά δεν είναι να κάνει ο στρατός την δουλειά του χωρίς εμάς. Διότι η δουλειά του είναι να ξεκάνει εμάς. Το ζητούμενο είναι η αντικειμενική αποδόμηση των ένοπλων κρατικών μηχανισμών. Κι εφόσον ο πόλεμος είναι ταξικός, απαιτείται η υλική αποδυνάμωση, ο αφοπλισμός και η διάλυση των ταξικών φορέων της στρατοκρατίας.
Η παρουσία των στρατιωτικών θεσμών και η προπαγάνδα της φονικής δράσης τους μέσα στον καθημερινό βίο διαχέουν εθνικισμό κι αναισθησία. Η στρατιωτική ιστορία συγκροτεί τον κεντρικό πυρήνα της εθνικής μνήμης. Η πηγμή των εθνικών όπλων που ακόμα στέκονται κραταιά απέναντί μας, συνθλίβει την προλεταριακή μνήμη κι αποδομεί την αντιστασιακή κοινότητα. Ο εθνικός στρατός συνεχίζει να υπάρχει, εφόσον οι κοινωνικές μάχες που δόθηκαν μέχρι σήμερα έμειναν ανολοκλήρωτες.
Πολλοί στρατοί έχουν αφοπλιστεί κατά την ιστορία, αλλά και πρόσφατα. Τους έχουν αφοπλίσει όμως άλλοι στρατοί. Κι επειδή από την δική μας την σκοπιά, ο αφοπλισμός της στρατοκρατίας και της αστυνομίας είναι καθήκον της κοινωνίας, συλλαμβάνουμε τον αντιμιλιταρισμό όπως εκείνοι που μέσα από την δίνη του διακρατικού πολέμου επαναστάτησαν, το ’17 στην Ρωσία και το ’18 στην Γερμανία, στρέφοντας τις κάννες του προλεταριακού σφαγείου ενάντια στις φρουρές των αφεντικών κι όπως εκείνοι που μπροστά στο ξέσπασμα της δικτατορίας, το ’36 στην Ισπανία, πήραν τα όπλα κι επαναστάτησαν. Όχι διότι είχαν πληρωθεί οποιεσδήποτε προϋποθέσεις. Απλά, τότε που συμπαρασύρθηκαν αρκετοί ενάντια στο αδιανόητο, στην κυριαρχία της στρατοκρατίας.